نوعی عمل جراحی است که در آن به جای یک برش بزرگ، چند برش بسیار کوچک ایجاد میشود.در لاپاراسکوپی (Laparoscopic) از وسیله ای به نام لاپاراسکوپ استفاده میشود. این وسیله یک دوربین ویدئوی کوچک و یک لامپ کوچک دارد که هنگامی که وارد بدن میشود، تصاویر را به نمایشگر ارسال میکند و پزشک میتواند داخل بدن را ببیند. بدون این دستگاه باید عمل جراحی باز انجام شود که در آن برش خیلی بزرگتری ایجاد میشود. به همین علت به عملهای جراحی که با لاپاراسکوپ انجام میشوند، کم تهاجمی گفته میشود…
لاپاراسکوپی چیست؟
عمل لاپاراسکوپی نوعی از عمل است که طی آن، یک لوله ی نازک و چراغ دار درون یک برش در شکم یا لگن زنان قرار داده می شود تا بتوان اندام های شکمی را مشاهده کرد. لاپاراسکوپی برای یافتن مشکلاتی همچون کیست تخمدان، چسبندگی لگن، عفونت و فیبروئیدها (توده ها)ی رحمی و … مورد استفاده قرار می گیرد. قسمتی از بافت آن ناحیه به عنوان نمونه برای بیوپسی (بافت برداری) به وسیله ی لوله یا لاپاراسکوپ برداشته می شود.
در ادامه انواع عمل هایی که به وسیله عمل لاپاراسکوپی امکان پذیر است را مشاهده میکنید
- درمان کیست تخمدان
- برداشتن رحم
- درمان نازایی
- درمان چسبندگی لگن
تخمدان‌ها دو عضو کوچک در دو طرف رحم هستند که هورمون‌های استروژن که موجب قاعدگی میشود را تولید می‌کنند. هر ماه، تخمدان‌ها تخمک آزاد می‌کنند. این تخمک‌ها که به صورت بالقوه قابلیت بارور شدن را دارند، راه خود را از لوله فالوپ به سمت رحم باز می‌کنند. این چرخۀ آزاد شدن تخمک را تخمک‌گذاری می‌نامند. ما در ادامه این مقاله قصد داریم به عوامل ایجاد کسیت، انواع آن، و درمان آن به کمک لاپاراسکوپی کیست تخمدان بپردازیم.
برداشتن رحم یا هیسترکتومی با روش لاپاراسکوپی هیسترکتومی یک عمل جراحی‌ست که طی آن، رحم به‌طور کلی برداشته میشود. رحم در واقع همان قسمتی است که جنین در طی باردار خانم‌ها رشد و نمو پیدا میکند. این عمل یکی از راه های جلوگیری از بارداری نیز محسوب میشود
از لاپاراسکوپی میتوان برای پیدا کردن و درمان عارضه‌هایی نظیر کیست، چسبندگی، فیبروئید، آندومتریوز و عفونت استفاده کرد که ممکن است باعث ناباروری شده باشد. همچنین پزشک هنگام عمل لاپاراسکوپی میتواند در صورت نیاز، مشکل را درمان یا بافت‌های مورد نظر را خارج کند. در مواردی که پزشک نتوانسته است از طریق آزمایش‌ها یا هیستروسکوپی مشکل ناباروری را تشخیص دهد، ممکن است برای بررسی بیشتر لاپاراسکوپی را توصیه کند.
زنان به دلیل ساختار بدنی خاصی که دارند، باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند. ناراحتی‌های زنان از شایع‌ترین مشکلاتی است که میتواند جسم زن را آزرده کند بنابراین باید نسبت به علائم هرچند کوچک حساس بود و به موقع نسبت به رفع آنها اقدام کرد. لوله‌های رحمی یکی از مهمترین اعضای داخل لگن هستند و وظیفه گرفتن تخمک و انتقال آن به داخل رحم را دارند. عمل لقاح هم داخل این لوله‌ها انجام می‌گیرد، بنابراین سلامت لوله‌های رحم تاثیر زیادی در باروری زنان دارد و هر گونه اختلال در لوله‌های رحمی به هر دلیلی میتواند منجر به نازایی شود. در ادامه این مقاله قصد داریم درمان چسبندگی لگن در زنان به کمک لاپاراسکوپی را مورد بررسی قرار دهیم.
عمل لاپاراسکوپی برای چه کارهایی استفاده میشود؟
عمل لاپاراسکوپی برای موارد مختلفی استفاده میشود که مهم ترین آنها به شرح زیر هستند:
1-بررسی و درمان کیست تخمدان
هدف از انجام لاپاراسکوپی حذف تمام کیست تخمدان به طور کامل است اما اگر برداشت همه کیست تخمدان امکان پذیر نباشد، کیست یا تخمدان درگیر در یک کیسه محافظ قرار می‌گیرد و این امکان را فراهم میکند که کیست تخمدان را بدون ایجاد و پخش آلودگی و عفونت، پاره و سپس خارج کرد. کیست‌های بدخیم تخمدان معمولا توسط لاپاروتومی حذف میشوند.
در مورد کیست تخمدان بسیار بزرگ و به ظاهر خوش‌خیم انتخاب روش جراحی بحث برانگیز است. رویکرد سنتی در این موارد، یک برش طولی و کوتاه برای حذف کیست تخمدان به صورت کامل است. بعضی از افراد در حال حاضر با روش لاپاراسکوپی و با تخلیه کیست اجازه می‌دهند که تخمدان به کمک یک سوراخ کوچک برداشته شود. با این حال جنبه منفی این روش برای حذف کیست تخمدان این چنینی این است که احتمال ریخته شدن سلول‌های سرطانی به داخل حفره شکمی وجود دارد. در حال حاضر، لاپاراسکوپی برای حذف کیست تخمدان سرطانی با اندازه کوچک تا متوسط (تا حدود ۱۲ سانتیمتر) استفاده میشود
حذف یک کیست خوش‌خیم – مانند کیست درموئید، عملکردی یا اندومتریوم – به تنهایی با حفظ تخمدان در بیمارانی که مایل به حفظ تخمدان برای باروری در آینده یا به دلایل دیگر هستند، به کمک لاپاراسکوپی انجام میشود.
2-معاینه و درمان چسبندگی لگن
با روش هيستروسكوپی که يك روش آندوسكوپي تشخيصي داخل رحمي است تحت شرايط بيهوشي عمومي و با وسيله تلسكوپ مانندي كه از طريق دهانه رحم وارد حفره مي‌شود، رحم از نظر وجود انواع چسبندگيی های داخل رحمی بررسي مي‌شود. اين روش همچنين كاربرد درماني دارد. با هيستروسكوپي از بين بردن چسبندگي‌ها، برداشتن پوليپ رحم و انجام بيوپسي‌هاي متعدد ميسر مي‌شود. همچنين با روش هيستروسونوگرافي، بازبودن يا انسداد لوله‌هاي رحمي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در اين روش هم با قراردادن لوله باريكي در دهانه لوله رحم و تزريق سرم نرمال سالين و همزمان انجام سونوگرافي مي‌توان از عبور مايع از لوله‌هاي رحمي و رها شدن آنها در حفره لگن كه دليل بازبودن لوله‌هاست اطلاع حاصل كرد.اگر چسبندگي در اطراف لوله باشد با عمل جراحي يا لاپاراسکوپي مي‌توان آن را باز کرد. برخي خانم‌ها بعد از باز کردن چسبندگي‌ها باردار مي‌شوند.
کساني که چسبندگي اطراف و داخل لوله دارند و دچار آندومتريوز مي‌شوند، در معرض بارداري خارج رحمي به خصوص بارداري داخل لوله‌هاي رحمي هستند که يکي از اورژانس‌هاي مامايي است و خطراتي ايجاد مي‌کند. بیماری هایی که می تواند ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کنند، کدامند؟یکی از بیماری هایی که می تواند احتمال ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کند آندومتریوز است که در این بیماری بافت داخل رحم بیرون از رحم کاشته می شود و می تواند چسبندگی های زیادی را داخل لگن ایجاد کند یا عفونت های ناشی از بیماری سل و نیز در کسانی که آپاندیسیت کهنه دارند و دیر به آن رسیدگی شده یا سوراخ شده، همچنین در زنانی که اعمال جراحی شکمی داشته اند یا به عنوان نمونه روده شان مورد جراحی قرار گرفته ممکن است چسبندگی در لگن و شکم ایجاد شود. ایجاد بیماری های شکمی مانند آپاندیسیت در افراد اجتناب ناپذیر است و هیچ کس نمی تواند جلوی آن را بگیرد ولی توصیه می کنیم که برای هر نوع بیماری هر چقدر زودتر اقدام شود و از پیشرفت آن جلو گیری شود.
3- برداشتن رحم
برداشتن رحم با لاپاراسکوپی یکی از جراحی های زنان با حداقل تهاجم است که توسط متخصص زنان و زایمان در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود .
رحم زنان عضو حساسی است و در طول بارداری جنین را داخل خود نگه می دارد ؛ این عضو بیماری های مربوط به خود را دارد که برخی از این بیماری ها با دارو و برخی دیگر با جراحی قابل درمان است اما در شرایط خاص مثل وجود علائم سرطان رحم ،متخصص زنان در مورد حذف این عضو از بدن با بیمار مشورت می کند .
هیسترکتومی با روش های مختلفی انجام می گیرد، قدیمی ترین روش انجام جراحی باز است به این معنی که پزشک یک برش عرضی یا طولی در ناحیه شکم ایجاد می کند و بافت شکم را از هم جدا کرده و به رحم می رسد و عمل را انجام می دهد .
در هیسترکتومی لاپاروسکوپی خبری از برش های بزرگ طولی و عرضی نیست و قرار نیست دست های جراح به طور مستقیم وارد حفره شکم شود بلکه توسط ابزارهای جراحی که از طریق یک برش کوچک وارد شکم شده ، عمل انجام گیرد .
4 -جلوگیری از بارداری
روش‌های متنوعی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد. هر زوجی با توجه به اولویت‌ها و شرایط خود مبادرت به استفاده از یکی از آنها میکند. هر روش جلوگیری از بارداری مزایا و معایب مرتبط با خود را دارد. در هر کدام درصد خطایی برای بارداری ناخواسته وجود دارد. در واقع شما برای اینکه روش مناسبی برای پیشگیری انتخاب کنید، باید با توجه به میزان خطر حاملگی هر کدام و مزایا و معایبشان تصمیم بگیرید. البته در صورت داشتن شرایط خاص مشورت با پزشک ضروری به نظر می‌رسد.
روش‌های انسداد کردن، روش‌هایی هستند که مانع رسیدن اسپرم به تخمک میشوند. این روش‌ها خود شامل موارد زیر هستند:
کاندوم مردانه:
کاندوم‌های مردانه که عموما از لاتکس ساخته میشوند بیشتر از 80 درصد در پیشگیری از بارداری موثر هستند. علاوه بر این مانع انتقال عفونت‌های جنسی را هم میشوند.
کاندوم زنانه:
کاندوم زنانه مشابه کاندوم‌های مردانه هستند، تقریبا 79 درصد قدرت پیشگیری دارند.
دیافراگم:
دیافراگم یک ابزار انسداد ورود اسپرم است که داخل واژن قرار می‌گیرد و هر بار قبل استفاده از اسپرم کش روی آن استفاده میشود. استفاده از دیافراگم و اسپرم کش تقریبا 90 درصد احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
کلاهک رحم:
کلاهک رحم یک کاپ سلیکونی است که در انتهای واژن قرار می‌گیرد. در واقع این کلاهک دهانۀ رحم را می‌پوشاند تا اسپرم به تخمک‌ها نرسد. این روش بین 70 تا 85 درصد از بارداری پیشگیری میکند.
اسفنج ضد بارداری:
اسفنج ضد بارداری که حاوی اسپرم کش است مانند کلاهک انتهای واژن جای داده میشود تا مانع رسیدن اسپرم به رحم بشود. استفاده از اسفنج بین 76 تا 88 درصد قدرت پیشگیری دارد.
اسپرم کش:
اسپرم کش یک ماده شیمایی است که اسپرم را غیرفعال میکند. میزان تاثیر اسپرم کش 71 درصد می‌باشد.
5 -درمان نازایی
برای درمان ناباروری با توجه به علت اصلی ناباروری، گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. درمان‌ها معمولاً با روش‌هایی که ریسک تهاجمی کمتر دارد شروع میشود و در صورت نتیجه نگرفتن سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک با بررسی آزمایش‌های ناباروری زوج، مشورت لازم را برای انتخاب بهترین روش درمانی در اختیار فرد قرار خواهد داد. بعضی از روش‌های کم‌تهاجم‌تر تا تهاجمی‌ترین درمان‌ها به شکل خلاصه در زیر معرفی شده است:
درمان‌های دارویی:
در مواردی که اختلال در تعادل هورمونی یا کاهش ذخیرۀ هورمونی باعث ناباروری باشد، معمولاً از درمان دارویی برای بهبود باروری استفاده خواهد شد. مصرف داروهای باروری میتواند سیستم تولیدمثل زن و مرد را در مسیر عملکرد درستی قرار دهد. حتی در مواردی که ناباروری با علت نامشخص تشخیص داده شده باشد، مصرف داروها ممکن است به بارداری طبیعی فرد کمک کند.
تلقیح داخل رحمی اسپرم یا iui:
اگر اسپرم مرد برای رسیدن به تخمک تنها نیاز به کمی کمک دارد، قرار دادن نمونۀ اسپرم درون رحم در زمان مناسب میتواند شانس باردار شدن فرد را بهبود بخشد. به این روش، تلقیح داخل رحمی اسپرم یا iui می‌گویند. در مواردی که اسپرم توان رسیدن به تخمک را ندارد، معمولاً این روش پیشنهاد میشود. در این روش، نمونۀ اسپرم مرد توسط ابزاری از طریق واژن زن به داخل رحم وارد میشود. این روش را میتوان با استفاده از داروهای باروری برای تحریک تخمک‌گذاری یا بدون آنها انجام داد.
جراحی:
در مواردی که لوله‌های رحم مسدود شده باشد یا زن دچار عارضه‌های آندومتریوز، فیبروئید، مشکلات آناتومیک اندام‌های تناسلی یا کیست تخمدان باشد، پزشک با عمل جراحی لاپاراسکوپی یا یک عمل وسیع شکمی میتواند مشکل باروری را دقیق‌تر تشخیص دهد و همچنین مشکل را هنگام عمل با باز کردن لولۀ رحم یا با خارج کردن بافت برطرف کند.
روش‌های کمک‌باروری (art):
اگر مشکل باروری ناشی از تعداد کم اسپرم‌ها یا لوله‌های رحمی مسدود شده یا عوامل دیگری مانع پیوند تخمک و اسپرم شده است و درمان‌های دیگر سودمند نبوده‌اند، پزشک ممکن است یک روش پیشرفته و مدرن‌تر را توصیه کند که در آن تخمک و اسپرم یا تخمک لقاح‌یافته که همان رویان است، در خارج از بدن رشد میکند.
لقاح خارج از رحم یا ivf
یکی از متداول‌ترین روش‌های کمک‌باروری است که معمولاً برای همۀ افراد دارای مشکلات ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی تکنیک‌های ivf، از یک تکنیک به نام میکرواینجکشن (icsi) برای لقاح تخمک و اسپرم استفاده میشود که درآن اسپرم به داخل تخمک تزریق خواهد شد.
