علت کمر درد پس از سزارین
ممکن است تصور کنید که علت کمر درد پس از سزارین ، درد دائمی و خشکی کمر که در طول دورهی بارداری باعث ناراحتی شما شده است، فورا پس از زایمان از بین میرود متاسفانه این کمردرد پس از زایمان عود میکند. در صورتی که از کمردرد پس از زایمان طبیعی یا سزارین رنج میبرید، باید بدانید که تنها نیستید و عده زیادی از این مشکل رنج میبرند. حدود ۵۰ درصد از زنان در چند ماه اول زایمان از درد پایین کمر رنج میبرند.
از بیحسی نخاعی بهعنوان یک روش بیهوشی متداول در جراحیهای سرپایی و بسیاری از جراحیهای معمول به خصوص زایمان طبیعی به روش بی درد استفاده میشود.
عوامل متعددی باعث شده این روش بهعنوان روش انتخابی متخصصین بیهوشی و زنان جهت انجام عمل جراحی سزارین در کل دنیا باشد؛ از جمله: مرگومیر مادران و عوارض جدی ناشی از بیهوشی در روش بیحسی نخاعی ۱۶ برابر کمتر از بیهوشی عمومی است.
بیحسی نخاعی فاقد عوارض بیهوشی عمومی روی جنین و نوزاد است.
البته این روش هرچند خوب، همانند سایر اقدامات درمانی بدون عارضه هم نیست. از جمله علل شایعی که باعث امتناع مادران از انتخاب این روش ایمن میشود، نگرانی آنها از کمردرد بعد از بیحسی نخاعی است. ناحیۀ پشت فرد دارای ساختار پیچیدهای شامل شبکهای از استخوانها، مفاصل، عضلات، لیگامانها و اعصاب میباشد که منبع کمردرد میتواند هریک از اینها به تنهایی یا ترکیبی از آنها باشد.
اصولا علت کمر درد پس از سزارین ناشی از بیحسی نخاعی را میتوان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:
الف) کمردرد مرتبط با ورود سوزن به ناحیۀ پشت
این درد ناشی از ورود سوزن به پوست و بافتهای ناحیۀ پشت است و با دفعات ورود سوزن به پشت، جهت پیدا کردن محل مناسب برای تزریق داروی بیحسی ارتباط دارد. معمولا درد ناشی از سوزن خود محدود شونده است و طی هفت روز بعد از بیحسی خودبهخود بهبود مییابد.
استفاده از کمپرس گرم در ناحیۀ تزریق و مصرف مسکنهای معمول مثل استامینوفن یا ژلوفن باعث بهبود سریعتر آن میشود.
ب) کمردرد غیر مرتبط با ورود سوزن
عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند؛ از جمله تغییرات هورمونی در مادر بلافاصله بعد از ختم بارداری، طول زمان انجام عمل جراحی، مدت بیحرکتی بعد از جراحی، سن مادر (در سنین کمتر شیوع بیشتری دارد) سابقۀ مشکلات کمری، چند قلوزائی و غیره ولی ارتباطی بین کمردرد با سابقۀ بیحسی نخاعی قبلی یا سابقۀ سزارین قبلی دیده نشده است.
تقریبا همۀ مادران درجاتی از این نوع کمردرد را تجربه میکنند که معمولا شدت کمی داشته و طی چند هفته بعد از سزارین بهبود مییابد. دردهای طولانی و شدید معمولا در افرادی که چند مورد از فاکتورهای خطر ذکر شده را دارند دیده میشود.
دلایل متعدد دیگر
تغییرات هورمونی
در بارداری، علاوهبر شکم، استخوانهای ران و لگن به منظور هماهنگ شدن با جنین در حال رشد چند میلیمتر از یکدیگر بازتر میشوند. علت این مسئله آن است که بدن در بارداری هرمونی را آزاد میکند که ریلاکسین نام دارد و باعث شل شدن مفاصل و رباطهایی میشود (رباطهای کمر) که استخوان لگن را به ستون فقرات وصل میکنند. معمولا حتی چند ماه پس از زایمان (تقریباً سه ماه) ریلاکسین خون در سطح بالایی باقی میماند. این امر باعث کمر درد بعد از زایمان میشود زیرا هنوز مفاصل و رباطهای بدن به اندازه کافی قوی و سفت نشدهاند که به خوبی از کمر محافظت کنند.
زایمان طولانی و دشوار
کمردرد بعد از زایمان میتواند ناشی از طولانی شدن زمان زایمان با دشوار بودن آن باشد. هنگامی که در حال زایمان هستید، زایمان طبیعی، از عضلاتی استفاده میکنید که قبلاً از آنها استفاده نکردهاید و در وضعیتی قرار میگیرید که قبلاً هرگز از آن وضعیت استفاده نکردهاید. فشار آوردن به عضلات میتواند باعث کمر درد بعد از زایمان شود.
وضعیتهای نامناسب
اطلاع نداشتن از وضعیتهای مناسب و قرارگرفتن در وضعیت نامناسب، به ویژه هنگام شیردادن به نوزادان، ۱۲ بار شیردهی که هر بار حدود ده دقیقه طول میکشد، یکی دیگر از دلایل درد پایین کمر پس از زایمان است. بغل کردن و نگه داشتن کودک در وضعیت نامناسب میتواند باعث ایجاد کمر درد بعد از زایمان در مادر شود.
اضافه وزن
اگر مادر اضافه وزن داشته باشد به علت فشاری که بر کمر وارد میشود احتمال آنکه دچار کمردرد بعد از زایمان شود بیشتر خواهد بود.
ضعیف بودن عضلات شکم
در طول بارداری، بزرگ شدن رحم باعث ضعیف شدن عضلات شکم میشود که این امر منجر به تغییراتی در وضعیت بدن میشود. در این حالت بار بیشتری بر عضلات کمر تحمیل میشود کمردردی که در طول دوره بارداری شروع میشود میتواند بعد از زایمان عود کند.
در صورت مراجعه قبل از بارداری و انجام ورزشهای مناسب دیسک کمر درد کاهش مییابد.
خمشدن به دفعات زیاد
مادر مجبور است پس از زایمان برای شیردادن به کودک و تعویض پوشک او به کررات خم شود و کودک را بلند کند. این امر میتواند منجر به کمر درد بعد از زایمان شود و اگر مادر دقت کند متوجه میشود که خم و راست شدن باعث بدتر شدن درد و طولانی شدن زمان بهبودی میشود.
راهکارهایی برای برای بهبود کمردرد
روشهایی وجود دارد که با رعایت کردن آنها میتوانید به بهبود سریعتر کمردردتان کمک کنید. برخی از این روشها شامل موارد زیر است:
برنامۀ ورزشی تدریجی را شروع کنید: شاید به دلیل کمردرد تمایل زیادی به تحرک و فعالیت نداشته باشید، اما راه رفتن ممکن است بهترین راهحل مشکلتان باشد. ورزشهایی که عضلات شکمی را تقویت و انعطافپذیری را بیشتر میکند نیز مفید است. اگر سزارین کردهاید، بهتر است این ورزشها را حداقل شش تا هشت هفته بعد از زایمان شروع کنید و سعی کنید ابتدا ورزش سادهای مثل پیادهروی را انجام دهید. در چند هفتۀ اول، به خودتان سخت نگیرید و آرام و کوتاهمدت پیادهروی کنید.
وقتی پزشکتان به شما اجازۀ ورزش داد، به تدریج ورزشهای تقویتی برای عضلات کمر و شکم را شروع کنید. ورزشهای چرخش لگن را در برنامۀ روزانه قرار دهید. برای انجام این حرکت، به پشت بخوابید، زانوهایتان را خم کنید و کف پا را صاف روی زمین بگذارید. تنفس دم انجام دهید و بگذارید شکمتان با تنفس بالا بیاید، سپس با تنفس بازدم، استخوان دنبالچه را به سمت ناف بیاورید، درحالیکه باسن روی زمین قرار دارد. بعد عضلات باسن را سفت و سپس رها کنید. این حرکت را هشت تا ۱۰ بار تکرار کنید. همچنین حرکات کششی آرام یا یوگا انجام دهید و کشش زیاد یا حرکات سخت را انجام ندهید و اگر حالت یا فعالیت خاصی ناراحتتان میکند، آن را انجام ندهید. شنا نیز که به تقویت عضلات کمک میکند، بدون اینکه فشار بیش از اندازه به مفاصل وارد کند، یک گزینۀ مناسب دیگر است که بعداً میتوانید آن را شروع کنید. برای دانستن زمان شروع ورزش شنا، بهتر است با پزشکتان مشورت کنید.
از حالتهای قرارگیری درست بدن آگاه باشید: حالت بدن هنگام نگه داشتن فرزندتان مثلاً موقع شیردهی، قطعاً روی وضعیت کمرتان تأثیر میگذارد. پس به حالت بدن دقت داشته باشید و صاف بایستید و موقع نشستن قوز نکنید. موقع شیر دادن به فرزندتان؛ از طریق سینه یا شیر شیشهشیر، به حالت بدنتان توجه داشته باشید. اگر پایین کمرتان درد میکند، سعی کنید از زیرپایی استفاده کنید تا پاهایتان بالاتر از زمین قرار بگیرد. هنگام شیردهی، روی صندلیهای راحتی بنشینید که جای دست دارد و از چند بالش برای تکیه دادن کمر و بازوهایتان استفاده کنید. یاد بگیرید که چه حالتی از بدن هنگام شیردهی مناسب است و همیشه فرزندتان را به سمت سینه بیاورید و خودتان به سمت او خم نشوید. حالتهای مختلف شیردهی را امتحان کنید. اگر در شانهها گرفتگی دارید یا بالای کمرتان درد میکند، خوابیدن به پهلو برایتان از حالات دیگر راحتتر است. همیشه برای بلند کردن اجسام و کودک از زمین، زانوهایتان را خم کنید و این کار را در حالت چمباتمه انجام دهید تا حداقل فشار را به کمرتان بیاورید. بگذارید دیگران اجسام سنگین را بلند کنند. اگر سزارین کردهاید نیز بهتر است حداقل تا هشت هفته غیر از فرزندتان چیز سنگینی را بلند نکنید.
بیشتر از بدنتان مراقبت کنید: کم کردن درد و فشار و مراقبت خوب از خودتان به بهبودتان کمک میکند. حمام آب گرم میتواند باعث باز شدن گرفتگی عضلات و تمام بدنتان شود. همچنین میتوانید تشکچۀ برقی یا کیسۀ آب گرم روی ناحیۀ دردناک بگذارید. بعضی از تحقیقات نشان داده است که این کار موقتاً درد را تسکین میدهد. اگر گرما کمکی به تسکین درد نکرد، کیسۀ یخ را امتحان کنید. گرچه شواهد دقیقی مبنی بر اینکه سرما درد را تسکین میدهد وجود ندارد، اما امتحانش ضرری ندارد. چه از کیسۀ یخ استفاده کنید، چه کیسۀ آب گرم، لازم است روی آن را با یک پارچۀ ترجیحاً نخی بپوشانید تا به پوستتان آسیب وارد نکند.
ماساژ و تنآرامی را امتحان کنید: ماساژ علت ریشهای کمردرد را رفع نمیکند، اما به شما کمک میکند تا آرام شوید و موقتاً عضلات گرفتۀ شانهها را باز میکند و درد پایین کمر را تسکین میدهد. اگر هزینۀ ماساژ برایتان سنگین است از همسرتان یا یک دوست بخواهید ماساژتان بدهد. تکنیکهای تمدد اعصاب و آرامسازی را یاد بگیرید. به کمک این تکنیکها میتوانید با دردهایتان راحتتر کنار بیایید، به خصوص زمانی که میخواهید بخوابید.
به رژیم غذاییتان توجه داشته باشید: فراموش نکنید که تغذیۀ خوب باعث میشود بدنتان زودتر بهبود پیدا کند و رژیم غذایی سالم در کنار ورزش، کلید کم کردن اضافه وزنی است که در دوران بارداری پیدا کردهاید و باعث فشار به مفاصل و کمرتان شده است.
منابع:
- https://niniplus.com/
- https://madarsho.com/
- https://lumbar.ir/
